California Condors on Pinnacles National Monument
Năm kia khi theo phái đoàn chinh phục Pinnacles National Monument, lúc vừa leo tới đỉnh, chưa kịp mừng rỡ, hồn vía tôi đã rụng rời khi chợt nhìn thấy ba cái đầu bọc da nhăn nheo lắc lư quắc mắt nhìn tôi không chớp. Có người trong đoàn đã kịp thời giải thích: "Cứ làm lơ tránh đi xa xa, đừng lại gần cho thức ăn và làm quen. Condor mà đã quen bạn rồi, bỏ đi sẽ bị chúng nó xé xác!"
Condor là chim Kền Kền Khoang Cổ. Người phương Đông cho Kền Kền là loài chim hung dữ, ăn xác chết, và mang lại điềm xấu; nhưng Kền Kền đối với thổ dân Nam Bắc Mỹ lại là một loại thần điêu. Bộ lạc Chumash tin rằng khi nào loài chim Kền Kền bị tuyệt chủng, thì sắc dân Chumash cũng sẽ bị tiêu diệt.
Xưa kia khi người Âu Châu chinh phục Nam Mỹ, họ đã cai trị vô cùng hà khắc; khiến người bản xứ chỉ còn biết trông chờ thần điêu Kền Kền từ rặng Andes bay đến đưa họ trở về vương quốc Inca xa xưa thanh bình trên đỉnh Manchu Picchu.
Mời các bạn nghe một bài dân ca nổi danh của nước Peru:
El Cóndor Pasa (The Condor Goes By)
Music Melody of Indians from Andes in Peru
Pevurian Composer: Daniel Alomía Robles
Spanish Operatic Tenor: Plácio Domingo
El Cóndor Pasa
El Condor pasa - in English (Translation: andes.org / Proyecto Cóndor pasa):
Oh mighty Condor, owner of the skies,
take me home, up into the Andes, oh mighty Condor.
I want to go back to my native place to be
with my Inca brothers,
that's what I miss the most, oh mighty Condor.
Wait for me in Qosqo, in the main plaza,
so we can take a walk in Machu Pikchu and Wayna Pikchu.
El Condor Pasa được Paul Simon và Arthur Garfunkel soạn thành lời ca hoàn toàn mới "If I could, I surely would":
El Cóndor Pasa (If I Could)
I'd rather be a sparrow than a snail.
Yes, I would.
If I could,
I surely would.
I'd rather be a hammer than a nail.
Yes, I would.
If I only could,
I surely would.
Away, I'd rather sail away
Like a swan that's here and gone.
A man gets tied up to the ground.
He gives the world
Its saddest sound,
Its saddest sound.
I'd rather be a forest than a street.
Yes, I would.
If I could,
I surely would.
I'd rather feel the earth beneath my feet.
Yes, I would.
If I only could,
I surely would.
